Obecnie SIS to najbardziej złożony system gromadzenia i transferu informacji, połączony z komputerową bazą danych. Zawiera ponad 15 mln informacji dotyczących m.in. osób nie posiadających prawa wjazdu na terytorium państw Schengen, osób poszukiwanych w celu ekstradycji, osób zaginionych, przedmiotów mogących służyć jako dowód w procesie karnym oraz skradzionych pojazdów, skradzionej lub zaginionej broni, skradzionych bądź zgubionych dokumentów osobistych, formularzy (in blanco) tych dokumentów oraz banknotów. SIS pozwala poszczególnym państwom m.in. na weryfikację osób i przedmiotów podczas kontroli granicznych, policyjnych i celnych prowadzonych wewnątrz kraju, który przystąpił do Układu z Schengen.

Wymiana informacji następuje za pośrednictwem centralnej jednostki koordynacyjnej umieszczonej w Strasburgu, tzw.Centralnego Komponentu ( C-SIS). Każde państwo należące do obszaru Schengen korzysta z tej bazy danych za posrednictwem krajowej cześci SIS, zwanej Komponentem Narodowym. Jednostki krajowe "karmią" komputer centralny aktualnymi informacjami i mają pełny, bieżący dostęp do całej bazy danych SIS. Dostęp do systemu w trybie online mają także urzędy celne, straż graniczna, policja, konsulaty, urzędy ds.cudzoziemców, itp. Każde państwo w obszarze Schengen ma także specjalne biuro, zwane SIRENE, zadamien którego jest pozyskiwanie i przekazywanie informacji dodatkowych o systemie.

Jest oczywiste, że państwa uczestniczące w SIS są zobowiązane do zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony danych osobowych. Już przed wielkim rozszerzeniem UE wiadomo było, że objęcie nowych państw członkowskich systemem Schengen jest tylko kwestią czasu. Dlatego już od roku 2001 Unia przygotowywuje kolejną, szerszą generację systemu, zwaną SIS II. Celem tego nowego systemu, który rzecz jasna zastąpi obecny SIS, jest rozgciągnięcie obszaru Schengen nie tylko na te kraje członkowskie, które weszły do UE w roku 2004, ale taże na Wielką Brytanię i Irlandię. I tak jak dotychczas, system bedzie wykorzystywany zarówno do działań związanych z przemieszczeniem się ludności, jak i budowy na terenie Unii obszaru bezpieczeństwa, współpracy policyjnej i sądowej.